Voorwoord
Voor mij zijn mantra’s belangrijk. Ze geven troost en houvast in moeilijke tijden. Ze geven blijk van wijsheid en ze geven inzicht.
Het lastige van mantra’s is dat je vaak niet begrijpt wat je precies zingt. Denk maar aan een “Om mani padme hum”, de beroemde Tibetaanse mantra. Het betekent zoiets als de aanroeping van de bodhisattva Avalokitesvara, het Juweel Lotus. Deze tekst is moeilijk te bevatten. Maar als je het zingt, als het in je systeem komt, als je er voor open staat, heeft het een enorme kracht. Dan voel je je verbonden met het Hogere. Door de verbinding geeft het gemoedsrust.
De eerste mantra die me werd aangereikt was ”Sarvesham Svastir Bhavantu. Wat een kracht en schoonheid! Het is een Hindoestisch mantra dat ik grijs heb gedraaid. Het is een vredesmantra en verbindt Oost met West.
Het was de eerste van velen. Niet iedereen is bekend met mantra’s. Daarom leg ik in dit blok uit wat een mantra is, geef ik informatie over het “OM” teken en bespreek ik de belangrijkste hindoeïstische en boeddhistische mantra’s.
Een Mantra wordt gezien als een gedicht, een woord, een gebed. Voor mij is een mantra een heilige spreuk.
Mantra is een Sanskriet woord met verschillende verklaringen. Er wordt gezegd dat het een combinatie is van de Sanskriet woorden Manasah (geest) en tra (bevrijding door beheersing van die geest).
Een heilige spreuk die met eerbied uitgesproken dient te worden. Ik heb ooit een concert bijgewoond en de zanger zong alle mantra’s op dezelfde, ietwat slome manier. Zo zie ik mantra’s niet. Voor mij heeft elke mantra een eigen karakter, waarbij de ene mantra mij meer aanspreekt dan de andere. Er zijn indrukwekkende mantra’s die je weg blazen maar er zijn ook lieflijke mantra’s. Ze zijn heel verschillend.
Vaak heeft een mantra een bepaalde betekenis of wordt die voor een bepaalde gelegenheid gebruikt: voor een situatie of een ritueel of voor een bepaald doel.
Omdat een mantra met respect bejegend dient te worden, dient stil te worden gestaan bij de juiste uitspraak. Immers, bij een juiste uitspraak zal de spreuk eerder het gewenste effect hebben. Bij de Gayatri mantra geef ik voorbeelden over de verschillende manieren van uitspraak. Het is lastig want Sanskriet, de taal van de meeste mantra’s, is een moeilijke taal om aan te leren. Niet alle mantra’s zijn in het Sanskriet. Mijn eigen Vishnumantra’s zijn Nederlandstalig. De mantra van John MacLaughlin ”A love supreme “ is Engelstalig.
Vaak wordt een mantra herhaald, soms wel 108 keer, het magische getal dat ook zit in het aantal kralen van een mala, een soort rozenkrans. De herhaling zorgt ervoor dat de mantra in je systeem gaat zitten. Ik heb gedroomd van mantra’s. Er zijn mantra’s die allemansvrienden zijn, maar ook mantra’s die je moet veroveren, wat pas lukt nadat je ze maandenlang hebt gezongen. Het voelt als een overwinning als je je na maanden opeens zo’n mantra eigen hebt gemaakt.
Om geestelijke zuivering te bereiken, om siddhi’s ( mystieke vermogens) te verkrijgen of om de genade van God (krpa) te verwerven. Ik herken me niet helemaal in dit beeld. Ik vind het nogal berekenend, alsof je alleen zingt om er op die manier beter van te worden. Mohani Heitel een Indiase arts die zich in Duitsland heeft gevestigd en die een boek over mantra’s heeft geschreven die ik hier verder zal bespreken, schrijft: “Een mantra is een goddelijk geschenk. Een bron van vreugde en gelukzaligheid.” Dat vind ik meer recht doen aan het chanten.
Ik ben katholiek opgevoed. In de katholieke kerk zijn er woorden die voor mij overeen komen met een mantra. “Ave Maria (Elly Ameling) “ Mijn moeder was erg goed in het vals zingen van het “Gloria in excelcis Deo” Of denk aan Mozart’s Requiem 2 “Kyrie Eleison” Of de woorden “Heer, ontferm U over ons”. Andere religies ken ik niet zo goed. Maar ik verwacht dat alle religies gebruik maken van mantra’s voor verschillende doelen.
Een koormantra waar ik graag naar luister is “So Ham”.
Het leven is hectisch, vaak gaan dingen niet zoals we willen. Door het materiele aspect zien we soms het essentiële: een goede verstandhouding met onze dierbaren en als je gelovig bent met God, over het hoofd. Ook andere relaties gaan vaak moeizaam. Het is moeilijk een ander te begrijpen omdat die kijkt vanuit zijn eigen perspectief . Het kan ook moeilijk zijn om met je eigen angsten en problemen te dealen. We hebben allemaal onze lessen te leren.
Mantra’s hebben een geruststellend effect. Ze kunnen pijn verlichten, angst wegnemen en een bron zijn van troost. Mohani Heitel merkte dat velen baat hadden bij het luisteren naar traditionele mantra’s. Ze gebruikte de mantra’s in haar werk als arts en die zorgden voor verlichting van de dagelijkse zorgen.
Wie ooit samen mantra’s heeft gezongen, die weet hoe samen chanten zorgt tot saamhorigheid.
In het boek van Mohani Heitel “De helende krachten van Mantra’s” legt ze uit hoe een mantra eigen te maken:
- Kies een persoonlijke mantra. Een mantra waar je een band met hebt.
- Het is handig een mantra te kiezen die je makkelijk kunt herhalen.
- Kies in het begin een makkelijke, korte mantra.
- Je kunt een mantra beluisteren, zingen of uitspreken.
- Gun jezelf een makkelijke plek om naar de gezangen te luisteren.
- Je kunt de mantra’s op verschillende manieren herhalen. Het herhalen van mantra’s wordt in het Sanskriet ‘japa’ genoemd.
- Door de mantra te zingen of herhaaldelijk uit te spreken, roepen we de heilige kracht ervan op.
- De meeste mantra’s hebben een rustgevend effect.
- Ze schrijft : “Zingen en meditatief luisteren hebben hetzelfde effect.”
- Ze adviseeert: “Wees niet kritisch naar jezelf.”
- Een mantra zet een proces in gang. Als je een mantra uitwerkt ontstaat een band tussen de mantra, je hart en je bewustzijn.
De Indiase muziekinstrumenten tanpura en swarmandal zijn heel geschikt. De klankkast van de tanpura bestaat uit een pompoen. Tegenwoordig worden mantra’s ook begeleid op een harmonium of gitaar. Heitel heeft genoeg aan haar stem.
De basis mantra is de “OM”.
In het boek “De helende krachten van mantra’s” van Mohani Heitel legt zij uit dat volgens de Vedische geschriften deze mantra een goddelijke kracht en de kracht van de schepping in zich draagt.
Met de heilige lettergreep “OM” wordt de kosmische eenheid God aangeduid.
Het is het klanksymbool voor de oerklank, die ook Pranava of Omkara wordt genoemd. Wijzen uit oude tijden konden als ze hun gedachten verenigden, die oertrilling horen.
Door spirituele oefeningen en het herhalen van de mantra’s, creëerden de rishi’s een soort opening waardoor ze dicht bij die oerklank konden komen. Die opening is er als je een meditatieve toestand hebt bereikt.Veel Sanskriet mantra’s beginnen met” OM”.
Heitel citeert het volgende vers:
“ Die door de intonatie Van de woorden ben ik de heilige lettergreep “Om” Van alle vormen van aanbidding ben ik de herhaling der mantra’s Van de bergmassieven ben ik de Himalaya.”
Het “OM” begrip kun je niet in woorden vangen/vertalen.
- Lichamelijk, als de vibraties die door het woord “OM” ontstaan zich verspreiden over borst, halststreek en hoofd.
- Het eerste woord dat een kind maakt na de geboorte is de “A”.
- Ik heb ooit een interview gelezen met een bergbeklimmer die beschreef dat hij, toen hij de bergtop bereikte, hoorde dat de berg zelf het woord “OM” voortbracht. Hij was geen gelovig iemand en was er niet op bedacht. Hij werd erdoor overvallen dat de berg dit geluid produceerde. Het komt overeen met genoemd vers.
- Chakra’s. Volgens Wikipedia zou OM volgens sommige theorieën de klank zijn van de opstijgende lijn langs de chakra’s.
De Gayatri uit de Rig Veda ( 3,62:10) heeft de volgende tekst:
Aum
Bhuh Bhuvah Svah
Tat Savitur Varenyam
Bhargo Devasya Dheemahi
Dhiyo Yo Nah Prachodayat
De uitspraak van de mantra luistert nauw. Er zijn duizenden uitvoeringen van deze mantra.
Ik geef hier twee versies:
- Deva Premal Gayatri mantra
- Traditionele Gayatri
Zoals u ziet zijn er grote verschillen tussen deze twee versies.
Op Gayatri – Wikipedia, de Engelse Wikipedia staat een informatief stuk over de herkomst, werking en achtergrond van deze mantra. Gayatri wordt de moeder van de Veda’s genoemd.
In Amsterdam waar ik opgroeide in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw behoorde het tot het straatbeeld dat een groep in het oranje geklede mensen voorafgegaan door muziek zingend door de stad trokken: “Hare Rama, Hare Krishna”. Ze hadden hun hoofd kaal geschoren en dat in een tijd dat jongens trots waren op hun lange haar. Wie ooit de chant heeft gehoord, vergeet het niet meer. De Hare Krishna beweging heet nu ISKCON maar de muziek die ze maken is eeuwenoud.
Ze bezingen de god Vishnu, een van de drie grote goden in India. De god heeft tien verschijningsvormen (avatars) waarvan Krishna en Rama de meest bekend zijn. Vishnu is de god die de wereld in stand houdt.
“Om mani padme hum” is het bekendste Tibetaanse boeddhistische mantra. Het betekent een aanroeping van bodhisattva (heilige) Avalokiteshvara. Hij is de bezitter van het Juweel Lotus.
Genoemde bodhisattva wordt gezien als de bodhisattva van mededogen.
Op de site van het Meditatieinstituut staat een uitleg over de mantra:
Ze schrijven:’ De eerste keer dat Om Mani Padme Hum wordt genoemd is rond het begin van de 5e eeuw. Het verhaal gaat dat er destijds meerdere manuscripten uit de hemel op de aarde vielen. Een daarvan was de Karandavyuha, het eerste geschift waarin de OmMani Padme Hum mantra voorkomt. Strekking van de boodschap was dat het reciteren van Om Mani Padme Hum het meest voorname instrument is op weg naar verlichting.
In Tibet vind je de mantra overal in het landschap, op rotsen met Manistenen. Het is geschilderd op de gebedsvlaggen en de gebedsmolens. De mantra is eeuwenoud en staat volgens Heitel voor de fundumentele houding van het medeleven.
In Thailand is Boed-dho de meest gebruikte mantra.
Tina Turner hanteert de mantra Nam Myoho Renge Kyo. Het is een boeddhistische mantra. Hij wordt ook gebruikt om anderen het goede toe te wensen, bijvoorbeeld bij herstel van een ziekte.
Wikemedia Commons heeft een categorie Mantras
Verder:
In de overige blokken van de website onder mantra’s bespreek ik:
- Vishnu mantra’s
- Ramayana’mantra’s
- Eigen mantra’s van mijn muziekgroep
Bronvermelding: Literatuur Mohani Heitel “De helende klanken van Mantra’s” Deltas Uitgeverij